بروز سرطان¬های گوارشی در حال افزایش است و تبدیل به یک چالش مهم در سراسر دنیا شده است. آندوسکوپی و کولونوسکوپی دو روش تشخیصی رایج هستند که برای تشخیص سرطان¬های دستگاه گوارش استفاده می¬شوند که از طرفی تشخیص زودهنگام در موفقیت درمان و مدیریت تأثیر بسزایی دارد. این مطالعه با هدف بررسی فراوانی سرطان های قسمت فوقانی و تحتانی دستگاه گوارش تشخیص داده شده با روش‌های آندوسکوپی‌ و کولونوسکوپی‌ در بیمارستان علی بن ابی طالب زاهدان از سال 1398 تا 1400 انجام شد.

مطالعه از نوع توصیفی-تحلیلی بصورت گذشته¬نگر بود. جامعه مورد بررسی تمام پرونده¬های¬ بیمارانی که طی سال‌های 1398 تا 1400 در بیمارستان علی بن ابی¬طالب زاهدان تحت اندوسکوپی و/یا کولونوسکوپی قرار گرفتند؛ که شامل 6124 پرونده سرشماری شد. بیمارانی که سرطان گوارشی تشخیص داده شده بود شامل 315 پرونده استخراج و اطلاعاتی شامل سن، جنس، محل سرطان و نوع سرطان براساس جواب پاتولوژی وارد چک¬ لیست شد. اطلاعات جمع¬آوری شده وارد نرم¬افزار SPSSv26 شد.

تعداد کل پرونده¬های موجود 6124 مورد بود که در این بین در 489 (%98/7) بیمار ضایعه مشکوک به بدخیمی گزارش شده بود. در نهایت ضایعه¬ی 315 (%10/5) بیمار شامل 177 (%2/56) مرد و 138 (%8/43) زن با جواب پاتولوژی بدخیم اعلام شد. میانگین سنی بیماران 02/15±42/61 سال بود. بیشترین به کمترین فراوانی سرطان¬ها بترتیب سرطان مری در 122 (%73/38) بیمار، سرطان معده 113 (%87/35) بیمار و سرطان کولورکتال در 78 (%76/24) بیمار تشخیص داده شد. دو مورد درگیری بیش از یک محل (%63/0)گزارش شد. میانگین سنی در سرطان مری 12/13±96/62 سال، در سرطان معده 73/15±68/60 سال، در سرطان کولورکتال 41/16±18/60 سال بود. بیش از نیمی (%5/57) از سرطان¬های گوارشی گزارش شده در سنین بالای 60 سال بود. سرطان مری تقریبا در بین دو جنس بطور برابر گزارش شده بود (%2/49 مرد درمقابل %8/50 زن) و سرطان معده بیشتر در بین مردان گزارش شده بود (%2/65 در مقابل %8/34). سرطان کولورکتال نیز کمی در مردان بیشتر از زنان گزارش شده بود (%9/51 در مقابل %1/48). سرطان مری بیشتر (%4/57) از نوع کارسینوم سلول¬های سنگفرشی و اکثر سرطان معده (%8/85) و کولورکتال (%5/88) از نوع آدنوکارسینوما گزارش شد.

در این مطالعه نشان داده شد که اندوسکوپی و کلونوسکوپی نقش اساسی در تشخیص سرطان¬های گوارشی داشته و سن شیوع سرطان¬های کولورکتال روبه کاهش است. پیشنهاد می¬شود تا با آگاه¬سازی بهتر مردم از عوامل خطر بروز سرطان¬های گوارشی تاحدودی از بروز آن کاست و مردم برای مراجعه به موقع برای غربالگری¬ها تشویق شوند و پوشش بیمه¬ای سراسری برای این روش¬های تشخیصی در نظر گرفته شود.